| مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد به مجموعه عمارت‌ها و کاخ‌هایی گفته می‌شود که در دره دربند، شمالی‌ترین و خوش آب و هواترین منطقه تهران در زمینی به مساحت ۳۰۰ هکتار بنا شده‌است.این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است. این عمارت از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب‌دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد.رودخانه جعفرآباد، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد. میانگین دمای سالانه این منطقه ۱۲٫۹ درجه سانتیگراد برآورد شده‌است. و در ارتفاع ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.در دوران پهلوی اول، سراسر باغ سعدآباد از رودخانه دربند مشروب می‌شد. ولی در دوران پهلوی دوم، به دلیل بخشیدن آب رودخانه در نیمی از شبانه‌روز به رعایا و کافی نبودن این میزان آب رودخانه برای آبیاری سراسر مجموعه، از دوازده رشته قنات قدیمی و جدیدالاحداث استفاده گردید.مجموعه سعدآباد، چهار دوره تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب ایران را سپری کرده است. سعدآباد در دوره قاجار بنا شد و سکونت‌گاه تابستانی (ییلاق) شاهان این سلسله بوده است. پس از کودتای ۱۲۹۹ و تصرف آن توسط خاندان پهلوی، بناها و عمارت‌های متعددی در آن ساخته شد که بالغ بر ۱۸ کاخ در ابعاد مختلف می‌شوند. هر یک از بناها محل سکونت یکی از افراد دودمان پهلوی بوده است. محمدرضا پهلوی نیز در دهه ۱۳۵۰ در این مکان سکنی گزید. قدیمی‌ترین کاخ این مجموعه، کاخ (کوشک) احمدشاهی بوده‌است، که در دوران اوایل سلطنت او، ساخت آن به پایان رسیده‌است. جدیدترین کاخ این مجموعه نیز کاخ لیلا پهلوی می‌باشد که متعلق به کوچکترین دختر محمدرضا پهلوی بوده‌است.پس از پیروزی انقلاب اسلامی این مجموعه به شکل موزه در آمد ولیکن کاخ فعلی ریاست جمهوری در جوار این مجموعه قرار دارد. از کاخ ملکه مادر نیز که متعلق به ارگان ریاست جمهوری است برای پذیرایی از مهمانان خارجی استفاده می‌شود.به گزارش قشم دیلی، بزرگ‌ترین باغ بازمانده از سده‌های گذشته که از نهضت برج‌سازی جان به دربرده است؛ بکرترین عرصه طبیعی پایتخت که در مرگ و میر صدها باغ و هزاران درخت، بار تلطیف هوا را به دوش می‌کشد و بزرگ‌ترین مجموعه موزه‌ای کشور که می‌تواند روزانه پذیرای هزاران گردشگر باشد، روزهای سختی را سپری می‌کند.حال و روز سعدآباد پس از هشت سال آمد و شد مدیرانی که دانش و تجربه‌ای برای اداره آن نداشتند، خوش نیست و بدتر از همه این که همچنان در بلاتکلیفی بسر می‌برد. سه ماه پس از تغییر رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، هنوز مدیری برای سعدآباد انتخاب نشده است و این مجموعه با حکم سرپرستی اداره می‌شود؛ این موضوع به نوبه خود، برنامه‌ریزی برای ساماندهی سعدآباد را در تعلیق نگاه داشته و موجب تداوم مشکلات موجود شده است.گزارش تشریحی و تصویری ایلنا نگاهی دارد به وضعیت این روزهای مجموعه تاریخی-فرهنگی سعدآباد که جای دارد از نگاه این عزیزان به مجموعه های تاریخی و دغدغه و یادآوری ایشان تقدیر شود.رودخانه دربند؛ زباله‌دانی سعدآباداگر به سعدآباد می‌روید، تا جایی که می‌توانید از رودخانه دربند که از میانه آن می‌گذرد، دوری کنید؛ چون استشمام بوی تعفن آب و دیدن انبوه زباله‌هایی که در آب ریخته شده، روزتان را خراب خواهد کرد. اکثر این زباله‌ها مثل قوطی نوشابه و کنسرو، ظروف پلاستیکی، پاکت چیپس و پفک و... از مسیرهای بالادست به رودخانه ریخته شده و همراه با جریان آب وارد محدوده سعدآباد شده‌اند. اما وقتی میز شکسته یا نردبانی را در بستر رودخانه می‌بینید، سخت است باور کنید که اینها از آبشار دو قلو و اوسون به این نقطه رسیده‌اند. وجود این قبیل تیر و تخته‌ها به این خاطر است که مدیریت مجموعه سعدآباد بخش بزرگی از حاشیه رودخانه را به انبار اقلام اضافی و نخاله‌های ساختمانی اختصاص داده است.جلوگیری از ورود زباله به سعدآباد نیز کار چندان سخت یا هزینه‌بری نیست. می‌توان در جایی که رودخانه دربند وارد سعدآباد می‌شود، موانع و توری‌هایی قرار داد تا زباله‌ها پشتشان متوقف شوند؛ اما همین کار ساده نیز سال‌هاست که به خاطر هیچ یک از مدیران مجموعه خطور نکرده است.رفتار سلیقه‌ای با باغ تاریخیاگرچه تمام محدوده ۱۱۰ هکتاری سعدآباد در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است اما گویا مدیریت مجموعه، شیوه باغ‌سازی سعدآباد را جزء این اثر ملی نمی‌داند. پس هرجا که رسیده‌اند به فراخور ذوق و سلیقه خود درخت جدیدی کاشته‌اند یا حوض و آب‌نمایی ساخته‌اند. پول چنین اقداماتی می‌توانست صرف مرمت حوض‌ها و استخرهای قدیمی شود که اینک پوشیده از زباله، نخاله و برگ درختان هستند.در این میان هیچ اقدامی نیز برای حفظ خیابان‌ها، سنگفرش‌ها، و پلکان‌های تاریخی صورت نمی‌گیرد؛ به گونه‌ای که اغلب پلکان‌های سنگی سعدآباد شکسته شده‌اند و سنگفرش‌های قدیمی گاهی برای همیشه از میان رفته‌اند.سعدآباد یا کویر لوت؟سعدآباد جای سرسبزی است و علاوه بر رودخانه‌ای که از میانش می‌گذرد، نهرهای آب فراوانی در آن جاری است اما اینها تا زمانی است که تشنه نشده باشید، در آن صورت می‌فهمید که فرق چندانی با کویر لوت ندارد.از قدیم کافی‌شاپ‌ها و رستوران‌هایی در سعدآباد وجود داشت که نیاز گردشگران را برای لختی نشستن و خوردن و نوشیدن رفع می‌کرد اما حالا تمام این تأسیسات نه تعطیل، بلکه با خاک یکسان شده‌اند. حتی دکه کوچکی که نزدیک سه دهه روبروی کاخ ملت بود و آب معدنی یا خوراکی‌های سبک می‌فروخت، برچیده شده است. البته دریغ از یک آبسرد کن در مجموعه ۱۱۰هکتاری!هرجا هم که کافی‌شاپ یا دکه‌ای را خراب کرده‌اند، به خود زحمت نداده‌اند که نخاله‌ها را جمع کنند و بدین ترتیب جای جای مجموعه از حاشیه رودخانه دربند تا چند قدمی کاخ ملت پر است از آجر و تیر و تخته.در این میان، نیمکت‌های مجموعه نیز از این تخریب فراگیر جان سالم به در نبرده‌اند و انبوهی از نیمکت‌های شکسته، این سو و آن سو پراکنده شده‌اند تا منظر زیبای سعدآباد را بیش از پیش مخدوش کنند. درختان خشکیده، گل‌های پژمردهمی‌گویند سعدآباد زمانی که محل سکونت خانواده پهلوی بود، بیش از هزار باغبان داشت. پس از انقلاب، نگهداری این تعداد باغبان و پرداخت حقوق‌شان از توان سازمان میراث فرهنگی خارج بود اما تا چند سال پیش با همه کاستی‌ها و سختی‌ها، فضای سبز مجموعه به شکل آبرومندی نگهداری می‌شد. اما حالا ورق برگشته است. بسیاری از درختان کهنسال یا خشکیده شده‌اند یا در حال خشکیدن‌اند. چمن مجموعه و زیرسازی آن تقریبا به طور کامل از دست رفته است و از گل‌کاری‌های فصلی سال‌‌های دور نیز خبری نیست.شاید رسیدگی به درختان سعدآباد خارج از توان و تخصص مدیریت این مجموعه باشد اما هیچ شاهدی در دست نیست که در این سال‌ها به سراغ سازمان‌های متخصص نظیر شهرداری تهران، سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع رفته باشند و از آن‌ها در این‌باره کمکی طلبیده باشند. |  |
↧
سعدآباد، نه خوشبخت است نه آباد
↧